OP
DE GROND
(HOOFDGERECHT)
31.
‘O Canada’
Meerdere
keren kreeg ik te horen
hoe
belangrijk Canada voor hen was
omdat
het de Canadezen waren geweest
die
hen hadden bevrijd.
In
Texas is Canada ver weg uit onze gedachten…
en
denken we niet aan hen als buren
met
onze eigen internationale grens.
Maar
onderweg naar Peest
zat
naast mij, in het vliegtuig
een
aantrekkelijke Canadese
en
samen namen we de trein naar Den Bosch
en
al die tijd spraken wij samen.
En
wanneer ik nu zeg dat ik Canada ook een fijn land vind,
is
dat misschien wel vanwege dat aardige meisje.
Soms
is er maar weinig voor nodig
om
je over een land een mening te vormen.
32.
Arbeidsmigranten
Nederlanders
trokken van het ene dorp naar het volgende,
en
van de ene kant van het land naar de andere,
als
herinrichters van het landschap.
Van
een dorp niet ver van Peest
maakten
ze een detentiedorp
en
de gevangenen die daar verbleven
kwamen
uit Amerika, Mali, Indonesië,
uit
de hele wereld –
Het
was een echt internationale plek.
33.
Grenzen
Door
oorlogen veranderden grenzen
en
door belastingen veranderde de grootte van de boerderijen,
waarbij
de kleinste verdwenen.*
En
toen het land veranderde, veranderden ook de gewassen
die
niet alleen voor menselijke consumptie waren bestemd,
waarvan
een deel als diervoer werd gebruikt
of
in fabrieken verwerkt.
In
laboratoria werd het vet- en proteïnegehalte gemeten
van
de melk van iedere koe.
De
boeren waren om 8 uur ’s avonds klaar
met
het laatste melken van de dag
waarna
het tijd was om te eten.
* Omdat steeds minder mensen het Drentse dialect spraken, veranderde zelfs de taal waarin het land werd beschreven.
34.
Het Hoofdgerecht
Ik
werd uitgenodigd voor de dorpsbarbecue.
Een
man vroeg mij hoe we in Texas een barbecue noemden.
Ik
zei hem dat we dat een ‘barbecue’ noemen.
35.
De Wereld Volgens Peest
Bij
de barbecue waren maar een paar mensen
die
in Peest waren geboren,
het
migreren leek ingebakken bij de mensen hier
die
altijd op zoek waren naar een betere plek
voor
zichzelf en hun gezinnen
en
uit heel Nederland waren mensen hiernaartoe gekomen
om
in Peest te wonen.
Iedereen
had erover gelezen dat ik een atlas maakte,
dus
praatte ik met hen over waar ze waren geweest
en
hield ik een lijst bij van alle plaatsen
waarover
ze vertelden
en
de wereld – volgens Peest –
kon
worden onderverdeeld in drie soorten plaatsen:
1)
het soort waar het warm en ontspannend is;
2)
het soort waar de natuur en de mensen geweldig zijn;
3)
en het soort waar problemen zijn.
36.
De Eerste Wereld
Van
de plaatsen van de eerste soort
werd
Zuid-Frankrijk het meest genoemd
en
de Oostenrijkse bergen:
de
mensen uit het noorden trokken voor hun vakantie
naar
het zuiden.
37.
De Tweede Wereld
Van
de tweede soort werd Australië het meest genoemd.
Ik
vroeg een vrouw waarom zoveel Nederlanders
naar
Australië gingen.
Ze
zei dat zij er alleen maar over had gehoord, van een vriendin.
‘Nederlanders
reizen graag’, zei ze,
‘Overal
waar je komt,
kom
je Nederlandse en Duitse toeristen tegen.’
38.
De Derde Wereld
En
we praatten over plaatsen waar problemen waren,
zoals
Zuid-Afrika, Syrië en Guantanamo Bay,
over
religieuze oorlogen, economische onzekerheid,
de
angst voor vreemdelingen,
en
over hoe moeilijk het is om juist te handelen
wanneer
het juiste niet makkelijk is.
De
mensen in Peest kampten tijdens de oorlog
met
ditzelfde probleem
‘Toen
was het anders’, zeiden ze.
39.
Duitsland, Deel 1
De
mensen uit Drenthe haatten de Duitsers niet
of
wel
of
vertrouwden hen niet
of
waren blij wanneer ze met voetballen verloren
of
dachten anders over hen
na
een keer in Duitsland te zijn geweest
of
vonden het niet prettig in Duitsland te zijn
of
wisten wie er gecollaboreerd hadden
(maar
wilden het hier liever niet over hebben)
en
iedereen wist wel een verhaal over de oorlog te vertellen.
Maar
ook al was Duitsland niet ver weg,
niet
in afstand en niet in gedachten,
de
mensen gingen er niet vaak naar toe.
40.
Duitsland, Deel 2
Onderweg
naar Peest
stak
ik op een vrachtveerboot de Zwarte Zee over.
Aan
boord waren veel vrachtwagenchauffeurs,
een
handjevol Georgische en Oekraïense vakantiegangers
en
enkele toeristen zoals ik.
Samen
met drie jonge Duitsers zat ik aan dek
goedkope
wodka te drinken en te praten over kunst.
Maar
het duurde niet lang of deze jonge Duitsers
brachten
het gesprek op de oorlog.
Het
was een onderwerp dat nooit ver weg was,
niet
voor deze jonge mensen, niet voor de inwoners van Peest.
‘Toen
was het anders’, zeiden ze.
Maar
later die avond waren we het eens
dat
vandaag de dag hetzelfde gebeurt.
41.
Meer Migrantenarbeiders
Duitse
landarbeiders trokken ooit
vanuit
Hannover door Drenthe,
door
Peest,
geleid
door de kerktorens –
die
duidelijk zichtbaar op het vlakke land
dat
toen nog boomloos was –
trokken
zij van dorp tot dorp.
Later
lieten de Duitsers kraters achter,
een
vluchtspoor van verwoeste bouwwerken,
lieten
een weg achter die was genoemd
naar
een gevechtspiloot uit de Eerste Wereldoorlog
en
rozenstruiken die nog altijd bloeien
en
een Japanse kersenboom die in de bossen groeit
langs
het kanaal dat zij groeven:
ook
zij hebben het land vorm gegeven,
de
muren geslecht van oude boerderijen
en
de grafheuvels in de Peester Maden
in
één moeite door.
Peest
was een beeld van hoe mensen zouden kunnen leven:
het
land was plooibaar
was
willig om productief of wild te zijn, naar de mens het wilde
was
willig om dat te zijn dat de mensen gelukkig maakte.
En
de Wereld volgens Peest
was
niet zozeer een verzameling van plaatsen
als
wel een verzameling van denkbeelden
van
hoe mensen konden leven:
armzalig,
ontaard, ellendig, wanhopig,
of
beter.
42.
De Moderne Tijd
Toen
de keuterboeren hun land verkochten
en
kleiner gingen wonen
schonken
zij hun landbouwwerktuigen
aan
het plaatselijk historische genootschap.
Het
dorp bleef veranderen
en
er was een man die een nieuw bedrijf begon
die
oude spoorrails opkocht
in
Duitsland, België, Engeland en Zweden
omdat
ook in deze landen zich veranderingen voltrokken
in
de wijze waarop mensen zich verplaatsen.
In
Peest hing een bord
dat
vrachtwagens de weg wees naar zijn bedrijf
en
het beeld op het bord was dat van een fabriek.
De
wegen die het dorp uitvoerden waren vrij van zwaar verkeer
zodat
zijn chauffeurs ongehinderd af en aan konden rijden
van
en naar overal ter wereld.
